Cookies là gì?
Cookies từ tiếng Anh dịch ra tiếng Việt là “bánh quy”. Tất nhiên ở đây, chúng ta không đề cập đến những chiếc bánh quy nhỏ thơm ngon trong lò nướng, mà là thuật ngữ cookies HTTP, cookie web, cookie Internet hoặc cookie trình duyệt.
Cookies hiểu ngắn gọn là những tệp dữ liệu nhỏ dạng văn bản được trình duyệt lưu trên máy tính khi bạn đang lướt internet. Cookies được các trang web sử dụng để gọi lại các thông tin như địa chỉ mà bạn truy cập. Chúng từ lâu đã là nguồn dữ liệu vô giá cho các công ty công nghệ và nhà quảng cáo.
Tại sao lại gọi là cookies? Có nhiều lời giải thích về cái tên này. Có ý kiến cho rằng cookie đặt dựa trên cái thuật ngữ “bánh quy ma thuật” (magic cookie). Bánh quy ma thuật là một gói dữ liệu mà một chương trình nhận và gửi lại không thay đổi, được các lập trình viên Unix sử dụng.
Ý kiến khác lại cho rằng Xerox đã tạo ra một hệ thống máy tính lưu một số dữ liệu về người dùng và dữ liệu được lưu trong một tệp nhỏ gọi là “cookie”. Nó được đặt tên theo một nhân vật trong chương trình Andy Williams nổi tiếng vào thời bấy giờ. Nhân vật “Gấu Bánh Quy” (Cookie Bear) này thường đi theo Andy để yêu cầu một cái bánh quy. Vì Cookie Bear rất nổi tiếng, các lập trình viên của Xerox đã quyết định gọi tệp nhỏ là cookie.
Cookies hoạt động như thế nào?
Cookies không phải là chương trình máy tính như nhiều người lầm tưởng. Trên thực tế, chúng là các tệp văn bản nhỏ được lưu trữ trên máy tính của chính bạn và có thể được mở bằng bất kỳ trình soạn thảo văn bản nào chẳng hạn như Windows notepad, Notepad ++,… Chúng được thiết kế để lưu trữ một lượng nhỏ thông tin cụ thể cho khách hàng và trang web mà khách hàng truy cập.
Tệp văn bản này cuối cùng trở thành một gói dữ liệu được gửi giữa trình duyệt của người dùng và máy chủ của trang web.
Vì vậy, khi bạn truy cập một trang web, trang web sẽ gửi một cookie đến máy tính của bạn và máy tính của bạn lưu trữ nó trong một tệp nằm bên trong trình duyệt web của bạn.
Cookie được sử dụng để làm gì?
Đối với người sử dụng trình duyệt, cookies giúp việc truy cập Website của người dùng nhanh hơn, tiện lợi hơn, không quá mất nhiều thời gian đăng nhập lại nhiều lần.
Đối với các doanh nghiệp, việc sử dụng Cookie sẽ giúp họ theo dõi được hành vi người dùng, từ đó biết được họ thường truy cập ít hay nhiều, thời gian là bao lâu hay các sở thích khác để có thể tối ưu hóa Website, dịch vụ của mình.
Ứng dụng đơn giản nhất của cookie là giúp trang web theo dõi số lượng người dùng truy cập và cách họ tương tác với trang web. Điều đó không có nghĩa là một trang web đang theo dõi bạn. Trên thực tế, nó hoàn toàn ngược lại. Nhiều trang web sử dụng Google Analytics sử dụng cookie để đếm số lượt truy cập vào một trang web. Người dùng bán lẻ trực tuyến cookie để theo dõi những mặt hàng có trong giỏ hàng của người dùng. Ngân hàng trực tuyến của bạn sử dụng cookie để giúp xác thực bạn và duy trì trạng thái đăng nhập của bạn trong một khoảng thời gian nhất định.
Cookie có thể được sử dụng để theo dõi những thứ khác nhau và một số chỉ mang tính chất thoáng qua. Ví dụ: cookie phiên được sử dụng để theo dõi người dùng trong khi họ đang điều hướng trang web nhưng chỉ kéo dài trong thời gian phiên, tức là cho đến khi người dùng rời khỏi trang web. Các cookie khác, theo dõi bạn giữa các lần truy cập vào một trang web, ghi nhớ các tùy chọn của bạn và được lưu trữ trong trình duyệt của bạn lâu hơn. Cookie xác thực theo dõi xem bạn đã đăng nhập hay chưa và tên người dùng của bạn là gì.
Cookie của bên thứ nhất
Cookie của bên thứ nhất hay first-party cookie gần giống với bộ nhớ dài hạn của một trang web như đã đề cập ở trên. Chúng chính là loại cookies ghi nhớ thông tin đăng nhập, lịch sử truy cập của người dùng, giúp người dùng không phải đăng nhập lại trong tương lai.
Các ứng dụng của cookies bên thứ nhất có thể kể đến như giao diện web, ngôn ngữ hiển thị và dấu trang (bookmark). Cookie của bên thứ nhất giúp người dùng thực hiện các tùy chọn trong lần truy cập đầu tiên của mình và chúng sẽ được duy trì cho đến khi cookie hết hạn.
Hầu hết các cookie loại này hết hạn sau một hoặc hai năm. Nếu bạn không truy cập trang web trong khung thời gian kể trên, trình duyệt sẽ tự động xóa cookie. Tuy nhiên, người dùng cũng có thể loại bỏ chúng theo cách thủ công.
Cookie của bên thứ nhất cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc xác thực người dùng. Nếu bạn đã vô hiệu hóa chúng, bạn sẽ cần nhập lại thông tin đăng nhập mỗi lần truy cập vào một trang web.
Về nhược điểm, các công ty có thể sử dụng loại cookie này để theo dõi người dùng. Không giống như cookie phiên, chúng ghi lại thông tin về thói quen duyệt web của người dùng trong toàn bộ thời gian chúng được kích hoạt.
Cookie của bên thứ ba
Third-party cookie hay là Cookie của bên thứ ba, hoặc cookie 3P được coi là một dạng cookie xấu đối với người dùng.
Thông thường, thông tin về tên miền của một first-party cookie (cookie của bên thứ nhất) sẽ trùng với tên miền được hiển thị ở thanh địa chỉ của trình duyệt. Nhưng một third-party cookie (cookie bên thứ ba) sẽ thuộc một tên miền khác với tên miền trên thanh địa chỉ. Các cookie loại này thường gặp trong trường hợp một website hiển thị thông tin từ các website khác, ví dụ như các banner quảng cáo từ website khác. Third-party cookie được dùng rộng rãi trên web. Theo một khảo sát được thực hiện năm 2018, trong 938,093 trang web phổ biến theo Alexa, hơn 70% số trang được tải xuống có chứa third-party cookie với số lượng hơn 11 cookie mỗi trang tin.
Cookie của bên thứ ba là những cookie được tạo bởi các miền khác với miền mà người dùng đang truy cập vào thời điểm đó và chủ yếu được sử dụng cho mục đích theo dõi và quảng cáo trực tuyến. Họ cũng cho phép chủ sở hữu trang web cung cấp các dịch vụ nhất định, chẳng hạn như trò chuyện trực tiếp.
Ngoài cookie của bên thứ nhất được tạo bởi trang web lưu trữ, somenewssite.com, cookie của bên thứ ba cũng được tạo bởi ad.doubleclick.net. Lý do cho cookie của bên thứ ba là do URL (ad.doubleclick.net) không khớp với miền (somenewssite.com). Cookie do nhà cung cấp quảng cáo bên thứ ba để lại, do đó có tên là cookie của bên thứ ba.
Nhiều trình duyệt bắt đầu chặn cookies của bên thứ ba
Quyền riêng tư là một trong những yếu tố quan trọng nhất đối với người dùng. Trong suốt nhiều năm, người ta sử dụng cookies để theo dõi người truy cập vào trang web, cải thiện trải nghiệm người dùng và thu thập dữ liệu để đặt mục tiêu chính xác. Nhưng cách sử dụng cookies sẽ thay đổi cực nhanh sau tuyên bổ khai tử third-party cookie của Google vào năm 2022. Firefox và Safari cũng đã loại bỏ third-party cookie.Để hiểu rõ thêm về vấn đề này, xin hãy đọc tiếp tại bài: Tương lai của Cookies và ý nghĩa với Marketer.
